Í gær spurði ég hversvegna kynferðisofbeldi væri talið í eðli sínu alvarlegra en líkamsmeiðingar. Tilefnið var hin mikla reiði sem braust út vegna þeirrar ákvörðunar hæstaréttar að dæmi mál 512/2012 sem líkamsárás en ekki kynferðisbrot. Sumum þótti spurningin heimskuleg. Öðrum fannst hún beinlínis dónaleg og töldu mig ekki einungis vera sammála hæstarétti um að ekki bæri að dæma hið títtnefnda atvik sem kynferðisbrot, heldur væri ég einnig að gera lítið úr þolendum kynferðisofbeldis með því að voga mér að varpa þessari spurningu fram. Svona virkar kennivald, eðlilegar spurningar verða tabú.
Nokkur svör fékk ég þó við þessari spurningu og er rétt að gera grein fyrir þeim.
Svörin sem svara einhverju öðru
Einn vísaði í þennan pistil. Ágætur pistill en hann svarar ekki spurningu minni. Markmið höfundar er að benda á fordæmisgildið. Sjálf ástæðan fyrir því að greinarhöfundur hefur áhyggjur af fordæmisgildinu er sú að kynferðsbrot séu álitin verri en líkamsárásir.
Annar vísaði í pistil Þorgerðar E. Sigurðardóttur á rás eitt. Mjög góður pistill þar til í lokin þegar hún talar um að árás á kynfæri karlmanns geti ekki verið sambærileg við kynferðisofbeldi. Hún færir engin rök fyrir því, telur það bara svo augljóst að það þurfi ekki einu sinni að ræða það.
Sá næsti benti mér á rök Helgu Völu Helgadóttur í Kastljósinu. Helga Vala segir þó alls ekki að kynferðisbrot sé verra en líkamsárás. Þau Brynjar virðast raunar vera sammála um að það þurfi að vera matsatriði hverju sinni hvort mál sé dæmt sem kynferðisbrot eða líkamsárás. Helga Vala er hinsvegar ósátt við það hvernig þetta tiltekna brot var metið og hún færir lögfræðileg rök fyrir því að frekar hefði átt að dæma á forsendu 194. greinar. Fín rök en þau varpa ekki ljósi á þá almennu skoðun að nauðgun sé verri en líkamsmeiðingar. (Ég hefði viljað heyra álit þessara lögmanna á því hvort hefði ekki mátt nota báðar greinarnar en það kemur ekki fram.)
Sá fjórði benti á að áfallastreituröskun greinist oftar hjá þolendum í kynferðisbrotamálum en öðrum flokkum áfalla. Nú gæti ég skrifað laaangan pistil en gefum okkur bara að þetta sé óumdeilanlegt. Getum við þá fullyrt að áfallastreituröskun sé í eðli sínu alvarlegri afleiðing af ofbeldi en líkamlegur skaði?
Allmargir virðast álíta það hafið yfir vafa og svöruðu með spurningu; „hvort viltu frekar verða fyrir nauðgun en líkamsárás?“ Spurningin er ágæt. Við skulum skoða nokkur dæmi:
Hvort má frekar bjóða þér nauðgun eða líkamsmeiðingar?
Á íslandi kostar hrottaleg nauðgun ásamt tilraun til vændiskaupa fimm ára fangelsi. Árið 2007 hlaut maður fimm ára dóm fyrir að hafa brot gegn sambýlsikonum sínum, bæði kynferðisbrot en auk þess fyrir frelsissviptingu. barsmíðar, hárreytingar, fyrir að ógna konu með kjötexi og búrhníf og teppa andardrátt hennar svo hún missti meðvitund. (Dómurinn var staðfestur í hæstarétti.) Ég hef ekki legið yfir þessum dómum en þeir eru komnir á leslistann því mig langar að vita hvort er svona miklu ódýrara að nauðga sinni eigin konu en öðrum og hvort kjötaxarárásin telst léttvægari en tilraun til vændiskaupa.
Að elta konu uppi, þröngva henni inn á klósett og nauðga henni kostar fimm ár. (Staðfest í hæstarétti.) Manndrápstilraun þar sem játning um ásetning liggur fyrir eða þar sem þolandinn hlýtur ýmsa lífshættulega áverka kostar einnig fimm ár. Gerandinn var ungur en fleiri líkamsárásir eru teknar með í dómnum. Ég finn ekki hæstaréttardóminn en upplýsingar um hann eru vel þegnar.
Það kostar fjögur ár ef tveir menn fara með konu á afvikinn stað og neyða hana til kynferðismaka með því að slá hana og neyta líkamlegra aflsmuna. Það sama kostar líkamsárás sem leiðir mann til dauða. (Maðurinn var síðar sýknaður í hæstarétti en eftir stendur það mat héraðsdóms að slík líkamsárás skuli metin til fjögurra ára.)
Að þvinga drukkna konu til kynmaka inni á klósetti á skemmtistað kostar þrjú ár. Sama gjald kemur fyrir rán, frelsissviptingu, líkamsmeiðingar og líflátshótanir og hótanir um ofbeldi gagnvart ástvinum, ásamt því að fjötra mann og kefla, neyða hann til að sleikja klósett og stinga hann með sprautunál. Reikna má með tveggja ára fangelsi ef nuddari misnotar aðstöðu sína í stingur fingri í leggöng viðskiptavinar. Það kostar líka tvö ár að slá mann ítrekað í höfuðið með kylfu og skilja hann eftir í blóði sínu.
Það kostar átján mánaða fangelsi að stinga fingri í endaþarm konu sem er að pissa. Það kostar líka átján mánaða fangelsi að berja mann í höfuð með hafnaboltakylfu, þ.e.a.s. ef maður er líka að rjúfa skilorð.
Sex mánaða fangelsi kostar það að fara upp í rúm til sofandi konu og þykjast vera kærastinn hennar. Hæstiréttur þyngdi þann dóm síðar í tvö ár. Það kostar einnig sex mánuði, (þar af þrjá skilorðsbundna ef árásarmaðurinn er mjög ungur) að ráðast á ókunnugan mann á götu og höfuðkúpubrjóta hann. Ég þekki fórnarlambið í þessu máli persónulega. Hann ber varanlegan skaða á máli og skerta getu til að nota hægri höndina eftir þessa árás.
Liggur það algerlega í augum uppi að kynferðisofbeldi sé í eðli sínu alvarlegri glæpur en líkamsárás? Eru dómarar of mildir gagnvart kynferðisglæpamönnum miðað við þá sem fremja önnur ofbeldisverk? Hvað finnst ykkur?
